Weer een uitdaging. Ik kies twee invalshoeken: die van religie en die van Oosterse filosofie, in het bijzonder de Japanse Kintsugi. Oosterse en Griekse wijsheden lagen ten grondslag aan de latere Abramistische religies (jodendom, christendom en islam).
Veerkracht (resilience) is een thema dat in de wetenschap sinds vijftig jaar op een groeiende belangstelling kan rekenen. Veerkracht is een open term die verwijst naar het vermogen om met tegenslag om te gaan, om tegenslag een plek te geven in je levensverhaal. De term verwijst ook naar het voorkomen van tegenslag, bijvoorbeeld door onaangedaan te blijven, na vallen ook weer op te staan en (curatief) te voorkomen dat je valt. Een mens in een dynamisch systeem is veerkrachtig als hij beter dan een ander om kan gaan met tegenslag.
Waar is religie goed voor?
Een veerkrachtige religie houdt volgens Chris Hermans een besef van de menselijk maat levend in de samenleving, dat wil zeggen
- in het denken houdt ze het besef van de onbegrensde bedoeling (telos) levend;
- in het handelen de gerichtheid op menswaardigheid en het algemeen belang;
- in het hart van de mens de vraag naar vervullend geluk, vrede en liefde.
De menselijke maat impliceert ook het besef dat een mens kan falen en dat het goede in zijn denken, handelen en hart geen plaats heeft. Een samenleving zonder religie loopt het gevaar te verharden en meedogenloos te worden. Het besef te kunnen falen is geen zwakheid maar getuigt van veerkracht
Islam
Veerkrachtige mensen blijven effectief functioneren onder druk, veranderingen of onverwachte omstandigheden. Ze laten zich niet snel ontmoedigen of uit balans brengen. Ze veren telkens terug en proberen sterker uit een crisis te komen.
De Islam is een krachtig middel om veerkracht te ontplooien.
Het leert omgaan met verschillende situaties, reikt tools aan die het leven eenvoudiger maken en geeft letterlijk en figuurlijk een sprong voorwaarts. En dat doen eigenlijk alle drie Abramitische religies.
Ook Veerkracht – Scherven die Geluk brengen
Het woord kintsugi komt van het Japanse kin (goud) en tsugi (verbinding), en betekent dus letterlijk goudverbinding. Bij deze Japanse techniek uit de vijftiende eeuw, gaat het erom een gebroken voorwerp op zo’n manier te herstellen dat de breuklijnen duidelijk in het oog springen. Een kintsugimeester werkt de barsten niet weg, maar accentueert ze juist door ze met goud te bedekken.
De filosofie achter deze techniek gaat verder dan een praktische artistieke vaardigheid: het raakt aan de symboliek van genezing en veerkracht. Het voorwerp wordt zorgvuldig in ere hersteld, het verzoent zich met zijn verleden en wordt daardoor paradoxaal genoeg sterker, mooier en dierbaarder dan voor de breuk. Deze metafoor biedt een leidraad om nieuw licht te werpen op elke fase in een genezingsproces, ongeacht of het om een fysieke of een emotionele kwetsuur gaat.
Bekijk en verzorg je wonden, zet je breuklijnen om in krachtlijnen en de scherven van je leven in vreugdekreten! (Bron: InspirerendLeven)
Bronnen
Veerkrachtige religie: waar is religie goed voor? Afscheidsrede RU prof. Dr. Chris Hermans, Nijmegen 2021 (hier als pdf)
Abou Ismail, Verzwak niet en treur niet (Veerkracht vanuit een islamitisch perspectief)(korte inhoud)
Fauzi Rochman e.a., Concept of Resilience in Islamic Perspective, Jurnal Studi Islam dan Kemuhammadiyahan (JASIKA) Volume 4, Issue 1, 2024: 95-109 (hier als pdf)
Céline Santini, Kintsugi – De schoonheid van emotionele scherven, Kosmos Uitgevers, Utrecht, Antwerpen 2018 (inkijk exemplaar)
