Recensie John van Wieringen
De dominicaan Eckhart (1260-1327) is door de rooms-katholieke kerk in 1329 veroordeeld wegens heresie (ketterij). Hij maakte als augustijner theoloog geen onderscheid tussen theologie en filosofie en meende via gebed God in de ziel ‘mystiek geboren’ te laten worden. Het dogma van de menswording van Christus (Kerstmis!) vindt bij hem ten onrechte plaats na een ontkennende dimensie van begrippen bij de beschrijving van God, om de ontmoeting in de ziel mogelijk te maken.
Bij zijn confrater Thomas van Aquino (1225-1275) is de menswording daarentegen een onafhankelijk objectief-theologisch geloofsgegeven en ons verlangen het goede van God in de ziel te beminnen een daarvan gescheiden streven (‘desiderium naturale’) in de filosofische godsleer.
De recente dominicanen gaan, helaas, rond 1990 Eckhart méér dan Thomas van Aquino centraal stellen in hun mystiek. En door het ogenschijnlijk ontbreken van dogmata wordt Eckhart sindsdien ten onrechte als een ‘multireligieuze theoloog’ met ándere gebedstradities gezien. Dit is geen rechtzinnige rooms-katholieke publicatie, maar kan als aanzet tot gebed en contemplatie helpen.
Inhoudsopgave
Inleiding 9
Multiple religious belonging – De aantrekkingskracht van Eckhart – De katafatische en apofatische dimensie van religieuze identiteit – Deze bundel – Dankwoord
ECKHARD IN EEN MULTIRELIGIEUZE SAMENLEVING
I. Eckharts dialoog met zen: mysticus, filosoof of dominicaanse prediker? Eckhart als universele mysticus – Eckhart als filosoof – Eckhart als dominicaanse prediker – Tot slot 25 [hier als pdf]
2. God na de dood van God: Eckhart als christelijke prediker in onze na-kerkelijke cultuur De bevrijding, door zijn radicale beeldenstorm – Maar wat dan met die leegte? – Godsgeboorte 42
3. Eckhart en multiple religious belonging. Een persoonlijke ervaring Matthew Fox – Het Leerhuis – Hoe werkt het dan? – Meister Eckhart in het Leerhuis 49
4. Hoe Eckhart een gids werd voor mijn dominicaanse identiteit De mystiek van Eckhart als volgende stap – Verlichting? – Voorbij de wereld van voorstellen en denken – Vuur en hout 62
5. Eckhart op het kruispunt van Oost en West. Een persoonlijk essay 79
Mijn kennismaking met Eckhart en oosterse meditatie vormen – Meister Eckhart in het vizier – Toch maar eens gaan mediteren – Meister Eckhart resoneert – Enkele
thema’s uit Eckharts prediking en hun oosterse parallellen – Afgescheidenheid – Zielenvonk – Geboorte van God in de ziel – Handelen ‘zonder waarom’ – Mee-lijden – Doorbraak in de Godheid – De actualiteit van Eckhart voor interreligieus leven
DE SPIRITUALITEIT VAN ECKHART
6. Wanneer het menselijk bewustzijn tot goddelijk bewustzijn wordt 99
Het leeg-zijn van het menselijk intellect – Niet-weten – Het niets – Een afgescheidenheid liefde zonder waarom – Wordt de ziel gelijkgesteld aan God? – De doorbraak van de ziel naar de Godheid – Conclusie
7. De liefde sluit niets buiten: negatie, affirmatie en acceptatie bij . Eckhart 129
‘Niet-god’ en ‘louter Een’. Of: de eenheid van negatie en affirmatie – Hoe Gods liefde te beantwoorden? “Eeuwig verzinken van iets tot niets” – Gods eeuwige grond ervaren in de keuken: Martha’s non-duale liefde – Epiloog: de liefde heeft geen waarom
8. De Godsgeboorte bij Eckhart 142
De eeuwige geboorte – Twee perspectieven – De eenheid en het ‘ik’ – Ontvankelijkheid als sleutel – Leven zonder waarom
ECKHARD ALS BRON VAN NIEUWE SPIRITUALITEIT
9. Eckhart en multiple religious belonging: een kritisch geluid 155
Hoe Meister Eckhart te plaatsen? – Eckhart over de incarnatie – De waarheid in jezelf?
10. Leven zonder waarom: de eenheidsfilosofie van Eckhart in een gefragmenteerde tijd 174
De hordeloop van het ene naar het andere moment – Tegengeluiden – Leven zonder waarom – Gods werking de ziel – Optimisme en relativering
11. Eckhart en multiple religious belonging? Een nabeschouwing 185
Eckhart en de multireligieuze samenleving – De spiritualiteit van Meister Eckhart – Eckhart als bron van een nieuwe interreligieuze spiritualiteit
Noten 191