Eckhart von Hochheim (in de buurt van Gotha, in Hochheim, Tambach of Wangenheim, ca. 1260 – Avignon of Keulen, voor 30 april 1328), bekend als Meester Eckhart, was een belangrijk laat-middeleeuws theoloog en filosoof. Hij behoorde tot de orde der Dominicanen. Hij wordt vaak aangeduid als mysticus, maar in het wetenschappelijke onderzoek is het omstreden of het uiteenlopend gedefinieerde begrip ‘mystiek’ voor elementen van zijn leer juist of eerder verwarrend is.[1] In ieder geval was hij een bekend scholastisch theoloog en filosoof.
Er is geen portret van Eckhart overgeleverd. Van geen van zijn werken is een manuscript bewaard gebleven, maar uit zijn opgetekende preken valt af te lezen dat hij ze minstens deels geautoriseerd heeft. Eckharts gedachtegoed heeft een grote, deels indirecte, invloed uitgeoefend op de laat-middeleeuwse spiritualiteit in de Duitse en Nederlandse streken. Toch werd er zelden uitdrukkelijk naar hem verwezen, omdat een deel van zijn leer al kort na zijn dood door de kerk werd veroordeeld.
- Basisinformatie over Meister Eckhart
- Alle wezens zijn één met God.
- Meister Eckhart – een Filosofie van Vrijheid (Welmoed Vlieger, 2011)
- Meister Eckhart, mysticus … of filosoof (Welmoed vlieger, 2011)
- Meister Eckhart – Toen alle dingen in stilte zwegen (Welmoed Vlieger, 2012)
- Leven zonder waarom – eenvoud bij Meister Eckhart (Welmoed Vlieger, 2013)
- De weg van Eckhart (Ton van der Staf, 2003)
- God diep in mij (Patrick Lens, 2011)
- Over God wil ik zwijgen (C.O. Jellema, 2e druk 2014)
- Een weg van verstilling (Marcel Braekers, 1e druk 2014)
- De spiritualiteit van meester Eckhart (André van der Braak (red.), 2014)
- Eckhart nu (Jaap Goedegebuure en Oek de Jong, 3e druk 2015)
- Meester Eckharts mystiek in de praktijk (C.B. Zuijderhoudt, 3e druk 2017)
- Gelatenheid (Gerard Visser, 2e druk 2018)
Basisinformatie over Meister Eckhart
Over Meister Eckhart in Wikipedia: (lees hier verder).
Alle wezens zijn één met God.
Als reactie op de versmachtende omhelzing waarmee godsdienst en filosofie elkaar tijdens de Middeleeuwen omstrengelden, wendde Meister Johann Eckhart (ca. 1260-1328) zich tot de mystiek. Eckhart heeft nooit een systematische filosofie ontwikkeld. Zijn geschriften zijn daarom het beste te lezen als persoonlijke notities bij de twee grote polen van de mystiek: God en de menselijke ziel. God is voor de mens volstrekt onkenbaar en iedere eigenschap die we aan Hem willen toekennen schiet te kort. Hij is als het ware de afgrond van het niets, waar alles in verdwijnt.
De menselijke ziel is geschapen naar het evenbeeld van God en bestaat uit een drieeenheid: kennen, voelen en willen, wat overeenkomt met de deugden geloof, hoop en liefde. Boven deze drie staat de Goddelijke vonk. De taak van de mens is het nu om met zijn ziel op te stijgen naar God. Concreet betekent dit dat alle zonden geweerd worden, er gestreefd wordt naar gelatenheid en er afstand wordt gedaan van alles wat werelds is. Het uiteindelijk ideaal is afstand doen van het eigen ik en opgaan in Gods wil.
Meister Eckhart – een Filosofie van Vrijheid (Welmoed Vlieger, 2011)
Een van de belangrijkste thema’s in het werk van Meister Eckhart is het thema van de Godsgeboorte in de grond van de ziel. Voor Eckhart is de natuur van de mens, in de zin van zijn vervulling/voleinding, de vereniging met God. Maar wat is de implicatie van dit deelachtig zijn aan God, voor die mens? En waar wordt hij in de kern deelachtig aan? Wie of wat is nu precies deze God van Eckhart? Lees hier verder.
Meister Eckhart, mysticus … of filosoof (Welmoed vlieger, 2011)
Eckhart von Hochheim (1260-ca. 1328), beter bekend als Meister Eckhart, gaat tegenwoordig voor velen door als één van de grootste mystici uit de Westerse geschiedenis. Hoewel Meister Eckhart in de eerste plaats als mysticus beschouwd wordt, onderscheidt hij zich echter van andere christelijke mystici zoals Johannes van het Kruis, Johannes Tauler en Jan van Ruusbroeck door zijn filosofische taal en onderlegdheid.
Naast zijn mystiek georiënteerde preken schreef Eckhart verschillende filosofische (Latijnse) traktaten, die de vrucht vormden van een langdurige en intensieve academische loopbaan aan de universiteit van Parijs. In Duitsland was hij gedurende zijn gehele leven zeer actief als prediker en geestelijk leidsman in de vele Dominicaanse kloosters in de omgeving van het Rijnland, waar hij zijn preken in de volkstaal ten gehore bracht. Lees hier verder.
Meister Eckhart – Toen alle dingen in stilte zwegen (Welmoed Vlieger, 2012)
‘Over God wil ik zwijgen’, luidt een beroemde uitspraak van de Duitse filosoof/mysticus Meister Eckhart (ca. 1260- ca. 1327). Het is Eckhart ten voeten uit, en dat moet ook C.O. Jellema hebben gedacht toen hij op zoek ging naar een titel voor zijn prachtige Nederlandse uitgave van Eckharts preken en traktaten. Toch doen de woorden op het eerste oog wat wonderlijk aan voor iemand die zijn hele leven lang niet anders deed dan prediken, delibereren en schrijven over God. Daar moet toch meer achter schuilen… Lees hier verder.
Leven zonder waarom – eenvoud bij Meister Eckhart (Welmoed Vlieger, 2013)
Het heeft ruim zeven eeuwen geduurd voordat zijn werk opnieuw in de belangstelling kwam, maar tegenwoordig staat Meister Eckhart (ca. 1260 – 1327). bekend als één van de grootste mystici van de Westerse geschiedenis. Hoewel sommige Eckhart-deskundigen betwisten of de Duitse dominicaan – vanwege zijn rationalistische denkwijze – eigenlijk wel getypeerd kan worden als mysticus, vormt de unio mystica, de goddelijke eenwording, de onbetwiste hoeksteen van zijn prediking.
Nu is er wel iets bijzonders met die mystieke eenwording bij Eckhart, namelijk dat deze onmogelijk door een mens gevonden of bereikt kan worden om de eenvoudige reden dat God en mens in de kern nooit van elkaar gescheiden zijn geweest en ook nooit zullen zijn. God is zo ontzaglijk nabij, dat de mens, in zijn diepste grond of wezen, zelfs volledig met hem samenvalt. Eckharts mystiek draait dus niet zozeer om eenwording ( in de zin van ‘ver-eniging’ van wat daarvoor nog gescheiden was) maar om eenheid, oftewel: om wat ís. En hier blinkt Eckhart uit in eenvoud: we hoeven helemaal nergens naartoe, er valt niets te bereiken, want we zijn er al. En je kunt nu eenmaal niet bereiken wat er al is. Lees hier verder
De weg van Eckhart (Ton van der Staf, 2003)
Van de middeleeuwse Duitse predikant en pastor Eckhart (rond 1300) zijn preken en traktaten bewaard die alle gaan over een thema dat zijn leven beheerst: de werkelijkheid van mijn bestaan in God.
Aan de oorsprong van die fascinatie staat een mystieke beleving. Van de waarheid van zijn beleving is Eckhart zo overtuigd, dat die voor hem boven alle andere wegen naar godskennis uitgaat. Het is zijn hartstocht geweest om de lezers van zijn preken en geschriften tot hetzelfde inzicht te brengen. Ook hij kan de diepte en omvang van het geheim van de werkelijkheid nooit op ons overdragen. Wel kan hij ons de weg wijzen en telkens weer in de buurt brengen van het geheim dat zijn leven vervulde, in een overvloed aan beelden.
In dit boek komen aan de hand van korte teksten de leidende inzichten van Eckhart naar voren. Ton van der Stap voorziet deze van een verhelderend en spiritueel commentaar. Lees hier meer.
God diep in mij (Patrick Lens, 2011)
Vele mensen zijn op zoek naar spiritualiteit. Het heeft vooral iets te maken met een verlangen om terug thuis te komen in het leven zelf, om een nieuwe plaats te vinden in het ”geheel”.
Verinnerlijking helpt om dingen te dragen. Meister Eckhart is een christelijk auteur die in brede kring gelezen wordt. Hij spreekt veel over loslaten, over het hier en nu. Je merkt dat het bij hem gaat over een persoonlijk proces dat hij doorlopen heeft in een uiterst actief leven. Toch ontdekte hij via meditatie en gebed een innerlijke bron die zijn innerlijk één maakte. Zo kon hij volop leven en functioneren. Hij ontmoette God op onverwachte wijze, achter traditionele beelden en nieuwe ideeën.
Maar wellicht is het vooral de ”achterkant” van zijn eigen leven die hem veel heeft geleerd. In de stilte vond hij God, ”groenend en bloeiend” in de diepte van zichzelf en in heel de schepping. God geeft leven en doet leven. Hij geeft vrede door alles heen.
Patrick Lens (1963, Antwerpen) is dominicaan, doctor in de godgeleerdheid (K.U. Leuven). Hij is studentenpastor in Brussel en werkzaam in theologisch vormingswerk in diverse ambtsopleidingen in Nederland. Hij geeft spirituele retraites en leidt sessies rond geloof en psychologie. Hij bekwaamt zich op dit ogenblik in de Gestalttherapie. Lees hier meer.
Over God wil ik zwijgen (C.O. Jellema, 2e druk 2014
C.O. Jellema (1936-2003) is bekend als dichter, essayist, germanist en vertaler. Als dichter is hij veelvuldig bekroond. Hij vertaalde en beschouwde poëzie van vooral Duitse dichters als Rainer Maria Rilke, Friedrich Hölderlin, Georg Trakl en Paul Celan. In later tijd heeft hij zich met grote passie toegelegd op het vertalen van de hem geestverwante Rijnlandse mystici, preken van Johannes Tauler, Heinrich Seuses boek van de waarheid, en vooral de traktaten en preken van Meister Eckhart. Door hun intensiteit, fijnzinnige precisie en tijdloze helderheid zijn de vertalingen van de mystici zeer invloedrijk geworden. Jellema heeft Eckharts bezieling en dichterlijke kracht feilloos en ingetogen de eenentwintigste eeuw ingevoerd, en zo de indringende woorden van een oorspronkelijk en klassiek denker doen herleven. Het is een boek dat men bij gedeelten leest en herleest om het gelezene te overdenken, zoals ook gedichten gelezen willen worden: om, langzaam erin doordringend, zich ermee te vereenzelvigen. Zoals ik het zelf, al vertalend, heb ervaren.
De geschriften van Meister Eckhart (1260-1327) behoren met die van zijn leerlingen Johannes Tauler en Heinrich Seuse tot de belangwekkendste werken in de traditie van de Europese filosofische mystiek. De meest in de volkstaal geschreven preken en traktaten van Meister Eckhart laten hem zien als een bezield denker met een scherpzinnig inzicht in de menselijke ervaring. De combinatie van autonomie en overgave – eenheid in gescheidenheid – vormt de kern van het denken van Eckhart. Hij is een meester in het hanteren van de paradox. De mens wordt gedreven door het verlangen naar de opheffing van gescheidenheid. De rationele hartstocht van Meister Eckhart daagt de lezer uit hem op zijn weg na te volgen. Over God wil ik zwijgen, de bundeling van de door C.O. Jellema magistraal vertaalde Preken & Traktaten, bevat de essentie van Meister Eckharts mystieke weg, terug naar de oorsprong. Lees hier meer.
Een weg van verstilling (Marcel Braekers, 2014)
Meister Eckhart staat meer dan ooit in de belangstelling van veel zoekende mensen. Eckhart lezen is een proces doormaken waarbij je stilaan meer en meer durft loslaten wat zo veel eeuwen als onbetwijfelbare zekerheid werd verkondigd, maar als denken of als taal achterhaald is.
Zo’n proces werkt heilzaam als het loslaten van voorstellingen die een mens verknechten of doen ineenkrimpen van angst of schuldgevoel. Veel al te menselijke zekerheden vallen weg en de kern duikt op: de Naam ‘Ik ben die zal zijn’, ‘Ik zal met je meegaan’.
In dit boek verzamelt en becommentarieert Eckhartkenner Marcel Braekers teksten van Meister Eckhart. Hij geeft ook een boeiende inleiding over de tijd waarin Eckhart leefde en wat zijn visie is. Marcel Braekers is dominicaan en theoloog. Hij werkte jarenlang als psychotherapeut. Op dit moment is hij provinciaal van de Vlaamse provincie van de dominicanen. Lees hier meer.
De spiritualiteit van meester Eckhart (André van der Braak (red.), 2014)
Ondertitel: een Dominicaans mysticus in een multireligieuze samenleving
Het denken van de dominicaanse mysticus Meister Eckhart (1260-1328) oefent grote aantrekkingskracht uit op wie verlangt naar universele spiritualiteit en uit meer dan één religieuze traditie wil putten.
Nu exclusieve binding aan één confessie steeds meer plaats lijkt te maken voor meervoudige religieuze binding, dient de middeleeuwse theoloog en prediker Eckhart zich aan als een inspirerende figuur die de verschillen overbrugt.
Kenners op het gebied van boeddhisme, filosofie en interreligieuze studies vertellen over de actuele zeggingskracht van Eckharts spiritualiteit: André van der Braak, Michel Dijkstra, Bruno Nagel, Welmoed Vlieger en Rudi te Velde. Uit de bijdragen van Marcel Braekers, Leo de Jong, Leo Oosterveen, Louis Roy en Marianne Verbakel blijkt hoe Eckhart vandaag de dag ook voor dominicanen zelf nog steeds een inspirerende wijsgeer is. Lees hier meer.
Eckhart nu< (Jaap Goedegebuure en Oek de Jong, 3e druk 2015)
Meister Eckhart (1260-1327), een van de grootste middeleeuwse mystici, staat volop in de belangstelling. Zijn preken en traktaten worden intensief gelezen, niet alleen door theologen en filosofen, maar ook door een steeds groter publiek van leken. Nederlandse auteurs als Simon Vestdijk, Etty Hillesum en C.O. Jellema hebben zich diepgaand met Eckhart beziggehouden. Filosofen als Schopenhauer en Heidegger lieten zich inspireren door de man die meende dat we God moeten bidden om van God leeg te worden.
Ter gelegenheid van Eckharts 750e geboortedag verschijnt nu deze veelzijdige introductie tot de meester van het niet-wetende weten. Eckhart nu bevat essays van schrijvers Roel Bentz van den Berg, C.O. Jellema, Oek de Jong en Jan Oegema, van criticus en zen-meester Nico Tydeman, die een uitbundig stuk leverde over Eckhart en het boeddhisme, van theologen Frans Maas en Marcel Braekers, filosoof Gerard Visser en historicus Jef Jacobs, die een portret van Eckhart en zijn tijd vervaardigde. De bundel wordt gecompleteerd met twee preken van de Meister zelf. Lees hier meer.
Meester Eckharts mystiek in de praktijk (C.B. Zuijderhoudt, 3e druk 2017)
De bijzondere verdienste van de middeleeuwse mysticus, geleerde en filosoof Meester Eckhart (ca. 1260-1328) is, dat hij voor de religieuze zoeker een aanpak en een zienswijze aanreikt om tot wedergeboorte te komen, zoals dat in het evangelie wordt beloofd. Die methode is door de auteur C.B. Zuijderhoudt in dit boek zodanig uitgewerkt, dat die direct toepasbaar is. Voor de lezer biedt dit de mogelijkheid om zelf deze mystieke weg te gaan, een weg die leidt tot bevrijding.
Eckharts mystiek is gegrond in het christendom en dat is dan ook de leidraad in dit boek. Echter, eenwording voltrekt zich uitsluitend in non-dualiteit. Dat is het wezen van iedere vorm van mystiek. Er is daarom geen speciale achtergrond of godsdienst nodig om tot wedergeboorte te komen. Daarmee is dit boek voor ieder religieus bewogen mens een bijzondere mogelijkheid tot het aangaan van de grootste uitdaging in het leven: die van de zelfrealisatie, de mystieke weg tot God.
C.B. Zuijderhoudt (1944-2013) studeerde in de jaren zeventig vergelijkende godsdienstwetenschappen en legde zich later toe op de daadwerkelijke praktijk van de mystiek. Zijn eerdere opleiding en werk als bouwkundig ingenieur met de daaraan gepaard gaande exacte wijze van denken bepaalde mede zijn pragmatische benadering van de mystiek. De auteur zelf is de mystieke weg gegaan en de weergave daarvan is verwoord in zijn boeken. Slechts ervaringen die hij zelf doormaakte zijn door hem opgetekend, waardoor authenticiteit gewaarborgd is en speculaties worden vermeden. Lees hier meer.
Gelatenheid (Gerard Visser, 2e druk 2018)
Het zogeheten lege gemoed is een kernbegrip in het werk van Meister Eckhart, de befaamde middeleeuwse mysticus. De filosoof Gerard Visser onderzoekt het mystieke concept van het lege gemoed en plaatst het tegen de achtergrond van Aristoteles’ denkbeelden.
De geschiedenis van de verhouding tussen denken en voelen, rationaliteit en affectiviteit in de Europese wijsbegeerte moet nog worden geschreven. Dit boek verheldert een kleine, maar verstrekkende gebeurtenis in deze geschiedenis: de vertaling door Meister Eckhart van de Latijnse begrippen mens of animus met gemüete, en zijn vereenzelviging van het vonkje intellectus purus bij de mens met een ledic gemüete – anders gezegd: het lege gemoed.
De middeleeuwse magister houdt het teleologische denken van Aristoteles enerzijds in ere, maar doorbreekt het anderzijds op een wijze die radicale consequenties heeft. Gelatenheid is meer dan een onderzoek naar het wezen van het affectieve: het boek biedt tevens een wijsgerige inleiding in Eckharts denken. Lees hier meer.