Over de invloed van het Arabisch op de Nederlandse Taal
Een mogelijk ‘boerkaverbod’, daarvan is in Nederland de laatste jaren nogal eens sprake.
In de media wordt dan vaak een zogenaamde ‘boerka’ getoond, hoewel het in feite om een ‘nikab’ gaat.
De nikab is de islamitische dracht met een sluier die ook het gezicht bedekt en alleen een spleetje voor de ogen openlaat; de boerka komt uit Afghanistan en is een vaak blauw, lang gewaad dat over de gewone kleding heen gaat en ter hoogte van de ogen een kijkgaasje heeft.
Iedereen die de film De vliegeraar heeft gezien, zal het herkennen.
De oudere Arabische woorden kwamen Europa langs verschillende wegen binnen. De belangrijkste weg was die over het Iberisch Schiereiland, dat in 711 door de Arabieren was veroverd. Sindsdien bestond daar gedurende achthonderd jaar een intensief contact tussen Arabieren en Europeanen. Spanje werd een centrum van cultuur en wetenschap. Een tweede weg leidde over Sicilië en Zuid-Italië: vanaf 827 zijn Sicilië en Malta tweehonderd jaar in Arabische handen geweest. De derde ontleningslijn liep via de Kruistochten, die behalve gewelddadig ook belangrijk voor de handel waren. De vierde was het kolonialisme. Zo hebben we een Arabisch leenwoord als soebatten aan het Maleis van Nederlands-Oost-Indië te danken.
Ten slotte een heel recent en toch alweer zo goed als verdwenen Arabisch leenwoord in het Nederlands: kussa (uitspraak: ‘koesa’). In de jaren zestig is gepoogd de toen onbekende groente courgette onder die naam in Nederland te introduceren. Er was een uitgebreide reclamecampagne en er werden foldertjes uitgedeeld met recepten van onder anderen de toen bekende culinair specialiste mevrouw R. Lotgering-Hillebrand. De campagne mislukte, maar het woord is in Nederland gangbaar geweest vanaf 1962 tot in ieder geval 1974.
Kussa is ontleend aan het Arabische koesa (‘courgette’), een woord dat in diverse varianten in alle Semitische talen bestaat (en via een ervan in het Grieks is gekomen als kúkuon) en dat uiteindelijk teruggaat op het Soemerische ukuš (‘komkommerachtige’). En aan dat Griekse kúkuon danken wij, via het Latijn, waarschijnlijk dan weer ons woord komkommer.
Columns over het Taalkundig erfgoed
- Koffie en suiker voor alle Nederlanders (nog te verschijnen)
- Sjorren is echt niet Fries (idem)
- Hoe Nederlands is dat Delfts Blauw eigenlijk?
- Als het begint met “al” (idem)
- Waar het voeding en eten betreft (idem)
Bronnen voor Taalkundig Erfgoed
Marlies Philippa, uitgeverij Bulaaq een nieuwe, geactualiseerde uitgave van het boek Koffie, kaffer en katoen. Arabische leenwoorden in het Nederlands.
Op Historiek.net staan 50 Nederlandse woorden die afkomstig zijn uit het Arabisch, Het is een mooi taalkundig erfgoed. Want zonder koffie, al dan niet met suiker … waren we geen Nederlanders.