Door een interview met de Nederlandse historicus Nuri Kurnaz kwam ik in aanraking en in contact met de schrijver van een boek over de Islam, getiteld Islam, Authoritarianism, and Underdevelopment. Ahmed Kuru is een politiek wetenschapper aan de universiteit van San Diego. Met een Turkse achtergrond.
De islamitische wereld kende invloedrijke denkers, wetenschappers en kooplieden in haar vroege geschiedenis, in een tijd dat Europa gedomineerd werd door religieuze orthodoxie en militaire heerschappij. Van de negende tot de twaalfde eeuw waren moslimlanden filosofisch en sociaaleconomisch overduidelijk meer ontwikkeld dan het Westen.
Vandaag lijden landen met een moslim meerderheid bovengemiddeld onder autoritaire regimes, en zijn ze sociaaleconomisch gemiddeld minder ontwikkeld dan de rest van de wereld. Ahmet T. Kuru wijst op de geschiedenis en bekritiseert verklaringen die de islam als oorzaak aanwijzen. Ook het westerse kolonialisme is geen sluitende verklaring, al heeft dat zeker niet geholpen.
Mijn interesse in al-Andalus en in het bijzonder de onderbelichte rol van de Moorse betekenis voor ‘het (latere) Westen’ heeft mij geïnspireerd tot deze vertaling. Het boek van Ahmet Kuru gaat over de rol van de islam bij het verklaren van de verschillen tussen de maatschappelijke en wetenschappelijke verhoudingen in de Westerse en in de Arabische wereld.
Kuru onderscheidt 4 verklaringen voor de verschillen, die hij empirisch onderbouwd: de eerste verklaring is de islam zelf; de tweede is het kolonialisatie-proces van de westerse wereld sinds de 18e eeuw; de derde is – wat hij noemt – de alliantie tussen de Oelama en de Staat; de vierde is het karakter van de uitwinnings-economie (“rentier state”) in vele moslim meerderheidslanden.
Kuru verwerpt de eerste twee verklaringen. De gouden eeuwen van de Arabische wereld, zowel in Bagdad als in (“mijn”} al-Andalus geven volgens hem steun aan de gedachte dat islam helemaal niet in de weg staat aan wetenschappelijke vooruitgang. En hoewel de westerse kolonialisatie zeker negatieve effecten heeft gehad was “het onheil toen al geschiedt”. Islamitische geleerden (schriftgeleerden alsmede wetenschappers) hebben hun zielen aan de staat verkocht. Dat leidde tot een Oelama-Staat alliantie, die verstikkend was voor alle intellectualiteit en alle economische activiteit. En: zonder die twee is er geen vooruitgang. Waarbij Kuru wijst op al die samenlevingen waar wel vooruitgang kan worden aangewezen. Het “rentier state” karakter van een aantal moslim meerderheidslanden deed verder de deur dicht, o.a. naar democratische verhoudingen en wetenschappelijke vooruitgang. Van militair gevormde machthebbers, die kunnen profiteren (en leven) van het exploiteren/uitwinnen van natuurlijke hulpbronnen, heeft een bevolking niets te verwachten. Rusland is tegenwoordig een mooi niet-moslim voorbeeld van een “rentier state”.
In mijn eigen toelichting probeer ik het boek te plaatsen in een aantal lopende discussies over islam en wetenschap. Het schilderij van Giorgone op de kaft zegt eigenlijk alles. Het is mijn lijf-schilderij.
Ga hier naar het Vriendenmagazine ISVW van december 2022 (ga evt. verder naar blz. 6 voor een eerste (ingekorte) vooraankondiging. Ga hier naar mijn verdere informatie over dit vertaalproject. De verwachting is dat het boek voor de zomer 2023 in de Nederlandse taal beschikbaar zal zijn.